Δημοσιεύθηκε στο Gold, Δεκ. 2015. Συνέντευξη από τον Τζον Βίκερς.
Για το γεύμα μας, ο Ανδρέας Χατζηκυριάκος επέλεξε το Cookshop, ένα μικρό εστιατόριο στην οδό Πινδάρου στη Λευκωσία, που έχει τη φήμη ότι σερβίρει ενδιαφέροντα πιάτα με μεγάλη φαντασία και σπιρτάδα. Είναι μια από τις πιο πρόσφατες ανακαλύψεις του και το έχει ήδη πάρει απόφαση να ξανάρθει. Παραγγέλλει μια μικρή σαλάτα, ακολουθούμενη με νορβηγικό σολομό με σπανάκι, ρύζι και λαχανικά στη σχάρα ενώ εγώ προτίμησα ένα φιλέτο κοτόπουλο με κρούστα μπαχαρικών, γεμιστό με τυρί και σταφίδες, πατάτες πουρέ και λαχανικά στο φούρνο. Σκέτο νερό συνοδεύει το γεύμα ενώ παλιά παραδοσιακή μουσική παρέχει ένα ευχάριστο σκηνικό στη συζήτησή μας.
Το πρώτο πράγμα που συνειδητοποιώ είναι ότι άθελά μας γιορτάσαμε την 25η επέτειο από τη πρώτη μας γνωριμία, που έλαβε χώρα το 1990 όταν επέστρεψε από τις Ηνωμένες Πολιτείες. Είχαμε γίνει συνάδελφοι στη Cyprus Weekly, το πρώτο πόστο από πολλά δημοσιογραφικά πόστα που κατείχε κατά τη διάρκεια της καριέρας του. Αργότερα εργοδοτήθηκε στο Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων και σε δύο ελληνόφωνες εφημερίδες (Φιλελεύθερος και Πολίτης) πριν κάνει το άλμα στη τηλεόραση ως επικεφαλής του τμήματος ειδήσεων στο MEGA. Μετά θήτευσε στον ΑΝΤ1 και στο SIGMA, όπου είχε το πόστο του παρουσιαστή του κεντρικού δελτίου ειδήσεων.
Ήταν μάλλον αναπόφευκτο ότι με το τόσο προβεβλημένο δημόσιο του προφίλ και τη φήμη του για σοβαρή δημοσιογραφία (καθώς και την εμφανή έλλειψη αυτόπροβολής) ότι κάποτε θα άνοιγε τη δική του επιχείρηση. Η έκπληξη είναι ότι δεν ήταν εφημερίδα ή τηλεοπτικός/ραδιοφωνικός σταθμός.
«ΑΥΤΗ Η ΕΥΡΕΩΣ ΔΙΑΔΕΔΟΜΕΝΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΟΤΙ ΚΑΘΕ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΟΣ ΕΧΕΙ ΤΗΝ ΚΡΥΦΗ ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΝΑ ΓΙΝΕΙ ΚΑΠΟΤΕ ΕΚΔΟΤΗΣ ΔΕΝ ΑΛΗΘΕΥΕΙ ΣΤΗ ΔΙΚΗ ΜΟΥ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ», ΛΕΕΙ. «ΠΑΝΤΑ ΗΘΕΛΑ ΝΑ ΗΜΟΥΝ ΑΝΑΜΕΜΙΓΜΕΝΟΣ ΣΤΑ MEDIA ΚΑΙ ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΩ ΝΑ ΠΕΘΥΜΩ ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΑ ΑΛΛΑ ΟΧΙ ΑΡΚΕΤΑ ΓΙΑ ΝΑ ΕΠΙΣΤΡΕΨΩ».
Ο Χατζηκυριάκος θυμάται ότι μετά την αποφοίτησή του –σπούδασε Δημοσιογραφία και Πολιτικές Επιστήμες στο Indiana University, μετά μάστερ στη Διαχείριση Οργανισμών Media στο Northeastern University της Βοστόνης- το όνειρό του ήταν να δουλέψει δημοσιογράφος στις ΗΠΑ. «Στο τέλος επέστρεψα στη Κύπρο έχοντας 45 γράμματα απόρριψης στις αποσκευές μου», μου λέει, σημειώνοντας ότι ο βασικός λόγος που απέτυχε σ’ αυτή τη συγκεκριμένη φιλοδοξία ήταν μάλλον επειδή είχε βάλει τους στόχους του πολύ ψηλά. «Έκανα αίτηση στη Washington Post, στους New York Times, Newsweek, Time, Boston Globe κ.α., αλλά αυτοί δεν προσλαμβάνουν απόφοιτους που δεν έχουν πείρα!». Για ένα διάστημα δεν εγκατέλειπε την ιδέα να εργαστεί στο εξωτερικό αλλά, όπως συμβαίνει συχνά όταν ξεκινήσεις μια οικογένεια, οι προτεραιότητες άλλαξαν και αποφάσισε να χτίσει την καριέρα του στα εγχώρια media.
To 2003 ήταν έτοιμος για αλλαγή και περισσότερη ανεξαρτησία και ίδρυσε τη Γνώρα, μια εταιρεία σύμβουλων επικοινωνίας που όταν ξεκίνησε συγκεντρώθηκε σε μια εντελώς καινούργια αγορά: «Πάντα μου άρεσε η ιδέα να δραστηριοποιηθώ στο τομέα του εταιρικού και πολιτικού image-making, ένας τομέας που στην Κύπρο ήταν παρθένα περιοχή. Έτσι, ειδικευτήκαμε στις σχέσεις με τα media, διαχείριση κρίσεων και άλλους συναφείς τομείς. Έχουμε επίσης τμήμα εκδόσεων και στη συνέχεια προσθέσαμε και τμήμα «public affairs».
Όσο για το γιατί δεν ξεκίνησε μια εφημερίδα ή ένα τηλεοπτικό σταθμό, λέει ότι ήταν κυρίως θέμα κεφαλαίου: «Χρειάζεσαι πολλά λεφτά για κάτι τέτοιο και δεν τα είχα. Από την άλλη, για να ξεκινήσεις μια συμβουλευτική εταιρεία το μοναδικό που χρειάζεσαι είναι νοίκι, ρεύμα, και μυαλό. Έτσι ήταν εύκολη επιλογή»!
Καθώς φτάνει το κυρίως πιάτο, είμαστε έτοιμοι να συζητήσουμε κάτι που αποδεικνύεται στο τέλος να είναι το κύριο θέμα συζήτησης: η πιθανότητα λύσης του κυπριακού προβλήματος. Ως δημοσιογράφος, Ανδρέας Χατζηκυριάκος πέρασε όλη του τη επαγγελματική ζωή ασχολούμενος με θέματα που προκύπτουν από τη διαίρεση του νησιού, ενώ πιο πρόσφατα η Γνώρα Σύμβουλοι Επικοινωνίας συντόνισαν την πετυχημένη εκστρατεία του Νίκου Αναστασιάδη για την προεδρία το 2012-13. Παραδέχεται ότι έχει απογοητευτεί λίγο, αν και σπεύδει να ξεκαθαρίσει ότι δεν αμφιβάλλει καθόλου για την ειλικρίνεια των προθέσεων των ηγετών των δύο κοινοτήτων για επανένωση, ειρήνη και ευημερία.
«Τα Ηνωμένα Έθνη και οι δύο ηγέτες έχουν ένα ξεκάθαρο όραμα για μια επανενωμένη Κύπρο και αυτό είναι καλό – ουσιαστικό κατ’ ακρίβεια- αλλά χρειάζεται το όραμα να είναι επίσης βιώσιμο». «Στο τέλος», πιστεύει, «όλα θα έχουν να κάνουν με την οικονομία και συγκεκριμένα με την ικανότητα εξίσωσης του βιοτικού επιπέδου του Τ/κ συνιστώντος κρατιδίου με το Ε/κ». Εξηγά το σκεπτικό του χρησιμοποιώντας την τιμή ενός πακέτου τσιγάρων. «Αυτά τα τσιγάρα εδώ κοστίζουν €4.10. Στην Τ/κ πλευρά αυτό το πακέτο πωλείται στη τιμή των €2. Εάν αύριο έχουμε λύση, πόσα θα κοστίζει;». Εξαρτάται από πού θα τα αγοράσεις, λέω εγώ. «Ακριβώς!», απαντά. «Και επειδή θα είναι απολύτως νόμιμο να αγοράζουμε τσιγάρα στη μισή τιμή στο Τ/κ κομμάτι του νησιού, οι περιπτερούχοι και οι εισαγωγείς τσιγάρων θα χάσουν την πελατεία τους και πολλά λεφτά. Ο λόγος που η τιμή των τσιγάρων εδώ είναι τόσο ψηλή οφείλεται στους δασμούς. Από την άλλη, εάν οι Τ/κ υποχρεωθούν να τα πωλούν στην ίδια τιμή με τους Ε/κ, οι πελάτες τους θα διαμαρτυρηθούν επειδή παίρνουν το μισό μισθό από ότι οι Ε/κ. Μπορεί να έχουμε όραμα για το Κυπριακό αλλά πρέπει να είμαστε και πρακτικοί. Το όραμα δεν σημαίνει τίποτα εάν δεν λυθούν κάποια βασικά θέματα, όπως η εναρμόνιση των φόρων».
Όποιο σενάριο και να επιλεγεί, καταλήγει ο Χατζηκυριάκος, θα έχει αρνητικό αντίκτυπο σε μια από τις δύο πλευρές, εν μέρει λόγω της ανισότητας του βιοτικού επιπέδου και του ΑΕΠ των δύο κοινοτήτων.
Τον υπενθυμίζω ότι αυτή ακριβώς η κατάσταση υπήρξε όταν Ανατολική και Δυτική Γερμανία επανενώθηκαν και στην ουσία η πιο εύπορη Δυτική Γερμανία πλήρωσε για να ανεβάσει το βιοτικό επίπεδο στην Ανατολική Γερμανία και στη χώρα. «Για πολλούς Ελληνοκύπριους, ένα από τα προβλήματα του σχεδίου Ανάν ήταν το γεγονός ότι δεν ήθελαν να πληρώσουν για αυτή την αλλαγή, ακόμα και όταν οι γελοία ψηλές αμυντικές μας δαπάνες μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για να πληρώσουμε ένα ποσοστό του κόστους,» απαντά. «Το να ζητάς από τη μια πλευρά να χρηματοδοτήσει την άλλη είναι συνταγή για καταστροφή. Αυτό είναι το πραγματικό Κυπριακό πρόβλημα για μένα. Εάν δεν βρεθεί μια λύση στο «πρόβλημα με τα τσιγάρα» θα είναι πολύ δύσκολο να δουλέψει.»
Γελά όταν εισηγούμαι ότι η καλύτερη ιδέα θα ήταν να απαγορεύσουμε το κάπνισμα σε όλο το νησί, κάτι που δεν θα άρεσε καθόλου στον πρόεδρο, που είναι μανιώδης καπνιστής, και αν και αναγνωρίζει ότι η δημιουργία μιας βιώσιμης ομοσπονδιακής δημοκρατίας μπορεί να είναι δύσκολη, τίποτα δεν είναι αδύνατο. Παρά τα προβλήματά τους, κανένας δεν αμφισβητεί ότι χώρες όπως το Βέλγιο, η Γερμανία και η Ελβετία κατάφεραν να κάνουν την ομοσπονδία να δουλέψει.
Ο Ανδρέας Χατζηκυριάκος θεωρεί τον εαυτό του τυχερό που έζησε τον καιρό του δημοψηφίσματος του Σχεδίου Ανάν και την ένταξη της Κύπρου στην ΕΕ, περιγράφοντας το 2004 ως την πιθανότατα πιο σημαντική χρονιά στην ιστορία της χώρας από το 1974. Αναπολούμε πως άλλαξαν τα πράγματα από τότε μέχρι σήμερα, όχι μόνο όσον αφορά τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αντικρίζουν τη λύση με καλύτερο μάτι παρά πριν 11 χρόνια. «Απλώς σκέψου ότι το 2004 δεν υπήρχε Facebook, Twitter ή YouTube και η Wikipedia ήταν τριών ετών. Πλέον ο κόσμος είναι διαφορετικός και είναι ένας στον οποίο οι νέοι και από τις δύο πλευρές έχουν λίγους συναισθηματικούς δεσμούς με την προ του 1974 Κύπρο.
Ό,τι ξέρουν για την άλλη κοινότητα είναι αυτά που άκουσαν στο σχολείο και στο σπίτι, έτσι υπάρχει και ο παράγοντας του φόβου όταν μιλούμε για επανένωση. Εκείνοι που εναντιώνονται σε οποιαδήποτε μορφή διακανονισμού επίσης φοβούνται και αν αυτοί δεν κατάφεραν να ξεφορτωθούν το φόβο τους όταν άνοιξαν τα οδοφράγματα το 2003, δεν πρόκειται να αλλάξουν τώρα. Και μετά υπάρχει αυτό το τεράστιο γκρουπ σε αυτή την πλευρά που δεν θέλουν καμία αλλαγή. Ισχυρίζονται ότι οι Ελληνοκύπριοι απέδειξαν ότι είναι ικανοί να ανακάμψουν και να ξανακτίσουν από το μηδέν μετά τα τεράστια πλήγματα του 1974 και του 2013, έτσι αμφισβητούν την ανάγκη επανενσωμάτωσης της άλλης κοινότητας.
Ενώ η συζήτηση μας φτάνει προς το τέλος, ο καθένας παραγγέλλει από ένα κομμάτι κέικ σοκολάτα με πορτοκάλι, που αποδεικνύεται πιο νόστιμο απ’ ότι περιμέναμε. «Προσπαθώ να κάνω κάποια δίαιτα» λέει ο συνδαιτημόνας μου, πριν να χρησιμοποιήσει μια έξυπνη αναλογία για να εξηγήσει γιατί δεν είναι υπεραισιόδοξος για μια λύση στο Κυπριακό. «Εξαναγκαστήκαμε σε γάμο το 1960 και πήραμε διαζύγιο το ’63. Από τότε συζητούμε με τον πρώην μας σύντροφο για να ξανασμίξουμε, επειδή όλοι οι άλλοι μας λένε ότι πρέπει να το κάνουμε».
«ΕΑΝ ΘΑ ΤΟ ΚΑΝΟΥΜΕ ΚΑΙ ΕΝΑ ΚΟΜΜΑΤΙ ΜΑΣ ΞΕΡΕΙ ΟΤΙ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΤΟ ΚΑΝΟΥΜΕ ΝΑ ΠΕΤΥΧΕΙ ΕΑΝ ΠΡΟΣΠΑΘΗΣΟΥΜΕ, ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΒΕΒΑΙΩΘΟΥΜΕ ΟΤΙ ΔΕΝ ΘΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΟΥΜΕ ΤΑ ΙΔΙΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΜΑΣ ΕΚΑΝΑΝ ΝΑ ΧΩΡΙΣΟΥΜΕ ΠΡΙΝ 50 ΧΡΟΝΙΑ».
Η όλη κουβέντα για το παρελθόν έκανε τον Ανδρέα Χατζήκυριακο να θυμηθεί ακόμα ένα πολύ πιο προσωπικό ορόσημο: τα γενέθλιά του. Τον περασμένο χρόνο έκλεισε τα 50 και αποφάσισε ότι είναι καιρός να βάλει τέλος στα πάρτι. «Έχω ακόμα μερικά χρόνια μπροστά μου για να πείσω τον εαυτό μου ότι είμαι νέος ακόμα», λέει με χαμόγελο. «Όταν ήμουν 40 οι μικρότεροι πάντα διερωτούνταν εάν ήταν εντάξει να με φωνάζουν Ανδρέα. Πλέον, βλέπω ότι δεν υπάρχει τέτοια περίπτωση και το μισώ!» Φεύγουμε από το εστιατόριο, σημειώνοντας ότι ζήσαμε ενδιαφέροντες καιρούς, οι οποίοι θα αποκτήσουν τώρα ακόμα περισσότερο ενδιαφέρον. Και ενώ ο «Κύριος Χατζηκυριάκος» μπορεί ακόμα να βρίσκει ανακούφιση στη σκέψη ότι δεν είναι τόσο μεγάλος όσο το κυπριακό πρόβλημα, αυτό μπορεί να αλλάξει μέσα στα επόμενα χρόνια.
