ΓΙΑΤΙ ΤΟ ΑΚΕΛ ΔΕΝ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΒΡΕΙ ΕΝΑΝ ΝΕΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ

Στην εκλογική ιστορία του ΑΚΕΛ η επιλογή του Γιώργου Βασιλείου για τις προεδρικές εκλογές του 1988 κατάφερε όχι μόνο να βγάλει το κόμμα από τα αδιέξοδα που αντιμετώπιζε εκείνη την εποχή και να το οδηγήσει σε μιαν απρόσμενη νίκη, αλλά επιφύλαξε και στην Κύπρο μιαν επιτυχημένη Προεδρία. Ως εκ του αποτελέσματος, λοιπόν, η παράτολμη εκείνη πρωτοβουλία, καταγράφηκε ως μια ευφυής πολιτική απόφαση. Έκτοτε, όποτε το ΑΚΕΛ αντιμετωπίζει προβλήματα ή δυσκολίες στην εξεύρεση υποψηφίου (το1998, το 2013 και σήμερα) αναζητά τον νέο Βασιλείου. Κι όσο δεν κατορθώνει να τον βρει, η επιτυχία του 1988 προσλαμβάνει διαστάσεις πολιτικού μύθου, ο οποίος επισκιάζει την ουσία: κατά πόσον, δηλαδή, αποτελεί ουτοπία για το σημερινό ΑΚΕΛ να αναζητεί έναν νέο Βασιλείου. Διότι το 1988 δεν ήταν μόνο οι ικανότητες και η προσωπικότητα του Γιώργου Βασιλείου που μετέτρεψαν την παράτολμη πρωτοβουλία σε ευφυή πολιτική απόφαση. Ήταν και η ικανότητα του ΑΚΕΛ να δεχθεί ότι ο ανεξάρτητος υποψήφιος που θα στήριζε, θα μπορούσε να διαφοροποιείται από την κομματική γραμμή. Διαφορετικά πώς θα μπορούσε να αντλήσει ψήφους πέραν του κομματικού κοφινιού. Όπως όλες οι αναζητήσεις, έτσι και οι πολιτικές, πρέπει να ξεκινούν εκ των έσω.

Ο ΑΕΡΑΣ ΣΤΟ ΑΚΕΛ

Σε μιαν εποχή που ακόμη υφίστατο η Σοβιετική Ένωση και ο Ψυχρός Πόλεμος και το σύνθημα στα συλλαλητήρια της Αριστεράς ήταν «ΕΟΚ και NATO το ίδιο Συνδικάτο», το ΑΚΕΛ ανέχθηκε τον Γιώργο Βασιλείου στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας να στηρίζει την Τελωνειακή Ένωση Κύπρου ΕυρωπαϊκήςΈνωσης και, το 1990, να υποβάλλει αίτηση για πλήρη ένταξη της Κύπρου στην Ε.Ε. Σήμερα η ηγεσία του ΑΚΕΛ παρουσιάσθηκε τόσο άτεγκτη στις διαφορετικές απόψεις του Μάικ Σπανού για λιγότερο σημαντικά θέματα, που προτίμησε να επωμισθεί το κόστος της αυτοαναίρεσής της, παρά τον διάλογο με τον κατά τ’ άλλα ανεξάρτητο υποψήφιο. Έναν διάλογο που θα μπορούσε να οδηγήσει είτε στη σύνθεση απόψεων είτε στην αποδοχή της διαφωνίας, κάτι φυσικά που προϋποθέτει κομματική αυτοπεποίθηση. Επίσης, ενδεικτικό του αέρα που έπνεε τότε στο ΑΚΕΛ ήταν η ανανέωση της κοινοβουλευτικής του ομάδας στις βουλευτικές εκλογές του 1991 και το άνοιγμα στην πέραν του ΑΚΕΛ κοινωνία με τη δημιουργία των συνεργαζόμενων Νέων Δυνάμεων. Το ΑΚΕΛ που βίωσε τη μεγαλύτερη εσωτερική κρίση από το 1985 μέχρι τη διάσπαση του το 1990τόλμησε το 1991 να αφυπηρετήσει ολόκληρη την παλιά φρουρά και να προτάξει ένα φρέσκο πρόσωπο. Π’ αυτό και βρεθήκαμε, ως κυπριακή κοινωνία, ενώπιον του παράδοξου φαινομένου την περίοδο που κατέρρεε η Σοβιετική Ένωση και ο υπαρκτός σοσιαλισμός, στην Κύπρο το κομουνιστικό κόμμα να διάγει μιαν από τις καλύτερες του περιόδους, κερδίζοντας τις προεδρικές εκλογές του 1988, καταγράφοντας ανάκαμψη των ποσοστών του στις βουλευτικές εκλογές του 1991 (από 27,43% ή 87.628 ψήφους το 1985 σε 30,63% ή 104.771 ψήφους) και αναδεικνύοντας μια νεαρή ηγεσία (το 1991 ο Δημήτρης Χριστόφιας ήταν 45 χρονών, ο Ανδρέας Χρίστου 43 και ο Νίκος Κατσουρίδης 40). Συνεπώς δεν αρκεί να βρεθεί ο νέος Βασιλείου. Χρειάζεται και ένα νέο ΑΚΕΛ. Ή μάλλον, για να βρεθεί ο νέος Βασιλείου, πρώτα πρέπει το ΑΚΕΛ να ξαναβρεί την απαραίτητη αυτοπεποίθησηv και τόλμη να αναζητήσει συνεργασία με κάποιον που θα είναι και θα φαίνεται ανεξάρτητος.

ΤΑ ΔΥΣΑΝΑΠΛΗΡΩΤΑ ΚΕΝΑ

Όσο δύσκολη κι αν φαντάζει η ανάκτηση της κομματικής αυτοπεποίθησης, είναι κάτι που εξαρτάται από το ίδιο το ΑΚΕΛ. Είναι στο χέρι του. Από την άλλη, σε σύγκριση με το 1988, υπάρχουν και πραγματικότητες που ξεφεύγουν του ελέγχου του. Πραγματικότητες που είναι αναπόδραστες και άνευ επιστροφής. Που δεν είναι στο χέρι του ν’ αλλάξει.

1. Η οργανωτική δεινότητα του κόμματος της Αριστεράς δεν υφίσταται πλέον. Το ΑΚΕΛ δεν μπορεί να πάρει τους οπαδούς του στην κάλπη όπως παλιά. Το 1991 σε ένα εκλογικό σώμα των 381.322 ψηφοφόρων, το ΑΚΕΛ έλαβε 104.771 ψήφους, ενώ το 2016 σε ένα εκλογικό σώμα των 543.106 ψηφοφόρων, το ΑΚΕΛ έλαβε 90.204 ψήφους. Τη στιγμή που το εκλογικό σώμα διερευνήθηκε κατά 161.784 ψηφοφόρους, το ΑΚΕΛ έχασε 14.567. Τα πράγματα για το ΑΚΕΛ μάλλον θα ήταν ακόμη χειρότερα εάν ο απογοητευμένος κόσμοςτηςΑριοτεράς είχε μιαν εναλλακτική αριστερή, ή έστω κεντροαριστερή, προοδευτική επιλογή. (Φυσικά, από την άλλη, ίσως λίγος ιδεολογικός και κομματικός ανταγωνισμός να βοηθούσε το ΑΚΕΛ να βελτιωθεί).
2. Το ΑΚΕΛ απώλεσε κι ένα δεύτερο πλεονέκτημα έναντι των άλλων κομμάτων και έναντι της ιστορίας του. Σημαντικό πλήγμα στο ΑΚΕΛ επέφερε το ότι έχασε το ηθικό πλεονέκτημα που είχε διαχρονικά, κάτι που πλήγωσε βαριά τον κόσμο του, όπως έντιμα αναγνώρισε ο γ.γ. Άντρος Κυπριανού στις25 Ιουλίου 2016, μετά από δύο συνόδους της Κεντρικής Επιτροπής, που μελέτησε το αποτέλεσμα των περσινών βουλευτικών εκλογών. «Αποτύχαμε να πείσουμε ότι δεν είμαστε όλοι οι ίδιοι. Είναι τεράστια η ευθύνη της ηγεσίας του κόμματος να πείσει με πρωτοβουλίες και πράξεις ότι είμαστε διαφορετικοί. Ότι δεν ανεχόμαστε τέτοιες συμπεριφορές», διακήρυξε ο κ. Κυπριανού.
3. Σε σχέση με το 1988, παρελθόν αποτελεί εδώ και χρόνιαη δυνατότητα του κόμματος, μέσω των εταιρειών που ήλεγχε, να εργοδοτεί εκατοντάδες, αν όχι χιλιάδες οικογένειες παγκύπρια και να παραχωρεί υποτροφίες σε χιλιάδες παιδιά υποστηρικτών του κόμματος για σπουδές σε χώρες του Ανατολικού μπλοκ.
4. To 1988 το μόνο επικοινωνιακό ζήτημα που είχε να αντιμετωπίσει το ΑΚΕΛ και ο Γ. Βασιλείου «ήταν να σπάσει το μονοπώλιο κάλυψης και προβολής του Προέδρου Κυπριανού από το ΡΙΚ (τον μοναδικό τότε ραδιοτηλεοπτικό σταθμό), όπως σημειώνει ο ίδιος ο Βασιλείου στην αυτοβιογραφία του «Μια σύγχρονη Οδύσσεια». Σήμερα τα κόμματα, οι υποψήφιοι και τα παραδοσιακά ΜΜΕ πασχίζουν να βρουν έναν μπούσουλα στο χάος της πολυφωνίας των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Η ΔΙΑΡΡΗΞΗ ΤΟΥ ΔΕΣΜΟΥ

Όλα αυτά, σε συνδυασμό και με τις ραγδαίες κοινωνικές και τεχνολογικές αλλαγές του 21ου αιώνα, έχουν διαρρήξει τον συναισθηματικό δεσμό των αριστερών με το κόμμα.

Όλα τα ανωτέρω δεν οδηγούν στο συμπέρασμα ότι είναι μάταιο το ΑΚΕΛ να αναζητεί τον νέο Βασιλείου. Αλλά σίγουρα αποτελεί ουτοπία να αναζητεί έναν νέο Βασιλείου, χωρίς πρώτα να αναζητήσει και να βρει ένα νέο ΑΚΕΛ. Μπορεί, ας πούμε, ο νέος Βασιλείου να είναι απών από τα κοινωνικά δίκτυα; (παρεμπιπτόντως ο Μάικ Σπανός δεν διαθέτει παρουσία ούτε στο Facebook, ούτε στο Twitter, ούτε στο Instagram). Αν η απάντηση τον 21ο αιώνα είναι «όχι», τότε πώς μπορεί το ΑΚΕΛ να απαγόρευα προεκλογικά στα στελέχη του να έχουν λογαριασμό στο Facebook;

Θυμίζω ότι τον Ιανουάριο, 2016 (ναι, το 2016) το ΑΚΕΛ εξέδωσε οδηγία για τις βουλευτικές εκλογές στην οποία «απαγορεύεται η λειτουργία προσωπικών ιστοσελίδων, Facebook και Twitter από τους υποψήφιους για σκοπούς αυτοπροβολής». Όσο «μικρό» κι αν είναι αυτό το ζήτημα μπροστά στα προβλήματα που αντιμετωπίζει το κόμμα σήμερα, είναι ενδεικτικό της νοοτροπίας που επικρατεί.

ΦΟΒΙΣΜΕΝΟ ΚΑΙ ΝΕΥΡΙΚΟ

Το σημερινό ΑΚΕΛ είναι και φαίνεται υπερβολικά φοβισμένο και νευρικό. Τόσο που τρομάζει σε θορύβους, όπως ήταν οι δηλώσεις Σπανού. Τόσο που η διαχείριση των δηλώσεων Σπανού ήταν πιο ζημιογόνα για το κόμμα από τις ίδιες τις δηλώσεις. Το ΑΚΕΛ προτιμά την ψευδαίσθηση της επίλυσης των προβλημάτων του διά της απόκρυψης τους κάτω από το βαρετό κόκκινο χαλί της ιστορίας του, παρά τη συνταγή του 1988, με όλα όμως τα συστατικά της μέσα στην κατσαρόλα. Τον περασμένο Ιούλιο η Κεντρική Επιτροπή ναι μεν εξέτασε τα αποτελέσματα των βουλευτικών εκλογών, των χειρότερων στην ιστορία του κόμματος, αλλά στο διά ταύτα απέρριψε πανηγυρικά τη μόνη εισήγηση για την ανάληψη δράσης μέσω ενός έκτακτου συνεδρίου για να βελτιωθούν τα πράγματα στο κόμμα, να ανακοπεί η πτωτική τάση των ποσοστών του και να σταματήσει η εσωστρέφεια.

Το μέγιστο που μπορεί να αναμένει το σημερινό ΑΚΕΛ από την αναζήτηση ενός νέου Βασιλείου είναι την αναπαραγωγή του ειδώλου που το ίδιο το κόμμα δείχνει στον καθρέφτη. «Και η πραγματικότητα που αγνοούμε μας περιμένει πάντα σε κάποια σκοτεινή γωνιά. Και μας εκδικείται», όπως σημειώνει ο Γιάννης Λούλης στο βιβλίο του «Το τέλος μιας κυριαρχίας».